Energiebesparing is hot. Door klimaatverandering, oplopende stroomrekeningen en aangescherpte regelgeving staat dit onderwerp bij ieder bouwproject op de agenda. “Maar gek genoeg staat het gebruik van zonwering nog in de kinderschoenen. En dat terwijl je hiermee niet alleen de energiehuishouding van gebouwen regelt, maar ook het comfort voor de gebruiker aanzienlijk verbetert”, aldus Martin Straver. Namens brancheorganisatie voor zonweringbedrijven Romazo vertelt hij zijn verhaal al zeven jaar lang. “Het is hoog tijd om zonwering niet meer als sluitpost te zien, maar als standaard installatie bij ieder energiezuinig gebouw.”
Straver is sinds 2007 werkzaam als branchemanager bij Romazo. Toch verbaast het hem nog steeds hoe er in Nederland met zonwering wordt omgegaan. “In de landen om ons heen is het één van de eerste aspecten die een architect meeneemt in het ontwerp van een gebouw. In Nederland is het omgekeerde het geval. Aan zonwering wordt nog altijd nauwelijks aandacht besteed.”
Te vaak een sluitpost
Volgens Straver komt dit doordat het veel te vaak een sluitpost is op de begroting. “Dat begint al in de schoolbanken. Bij de opleiding bouwkunde komt zonwering bijvoorbeeld niet of nauwelijks aan de orde. Dit laat zich later gelden. Architecten zijn te vaak niet bekend met de mogelijkheden van zonwering en besteden er daarom geen aandacht aan. Ze kijken of een gebouw mooi is of onderhoudsvrij, energiezuinigheid komt hier inmiddels bij, maar zonwering als optie om hieraan bij te dragen hebben ze simpelweg nog niet ontdekt.”
Het helpt niet dat de bouw nog altijd sterk gefocust is op de laagste prijs. Omdat zonwering ook achteraf nog aangebracht kan worden, wordt het heel vaak wegbezuinigd. “Uiteindelijk zijn de gebruikers en eigenaren het kind van de rekening. Zij moeten zonwering nu namelijk vaak aanbrengen, zonder dat hier in het ontwerp rekening mee is gehouden. Dat kost meer en levert niet het beste resultaat op. In een ideale situatie wordt zonwering vooraf al in het ontwerp geïntegreerd. Maar het zou al een slok op een borrel schelen als er voorzieningen getroffen worden waardoor zonwering achteraf onzichtbaar en kwalitatief goed te monitoren is.”
Problemen niet te onderschatten
Volgens Straver moeten partijen het belang van goede zonwering niet onderschatten. “In kantoren zonder zonwering praat je niet alleen over oververhitting, maar bijvoorbeeld ook over hinderlijke lichtinval. Dan heb je het niet alleen over een flink gezondheidsprobleem, maar ook over financiële schade door ziekteverzuim of dalende productiviteit die kan oplopen tot wel € 45.000 per persoon. Dit geldt natuurlijk ook voor de woningbouw. Ook hier wil je hinderlijke lichtinval tegengaan en voorkomen dat woningen broeikassen worden.” De noodzaak hiervan neemt de komende jaren bovendien toe, aldus Straver. “De overheid steunt momenteel veel isolatievormen. Daar is niets op tegen, maar als je de warmte vervolgens niet buiten houdt en voldoende ventileert, creëer je thermosflessen. Isolatie zit permanent in het gebouw, die kun je niet aan- of uitzetten. Licht en warmte kun je daarom vaak alleen nog maar via de ramen reguleren.”
Zonwering als functionele installatie
Straver pleit hierbij voor een combinatie van HR-glas, zonwering en ventilatie. “Een samenspel tussen deze drie installaties is onmisbaar voor een goed binnenklimaat.” Hij noemt zonwering hierbij bewust ook een installatie. “Veel mensen denken bij zonwering nog altijd enkel aan woningdecoratie. Die defi nitie is echter veel te beperkt. Zonwering behelst veel meer. Je kunt er het thermisch comfort mee regelen om oververhitting te voorkomen en het visueel comfort in de zin van hinderlijke lichtinval. Maar ook akoestisch comfort speelt een rol. Je kunt er kortom geluid, licht en warmte mee regelen en daarmee voor een groot deel ook het binnenklimaat. Wij willen daarom dat er naar zonwering wordt gekeken als een functionele installatie.”
Belangrijke rol EPC
De missie van Straver is dat zonwering als functionele installatie standaard een plekje krijgt in ieder plan. Om dit voor elkaar te boksen, is er de afgelopen jaren hard gewerkt. “Aan de ene kant streven we er als organisatie naar om zonwering verankerd te krijgen in de Nederlandse wet- en regelgeving. Een opsteker op dit gebied is dat architecten sinds de aanscherping van de EPC naar 0,6 met zonwering mogen rekenen in hun maatregelenpakket. Zeker wanneer deze norm per 1 januari 2015 verder omlaag gaat naar 0,4 is dit belangrijk om te weten, want zonwering kan dan zomaar het laatste zetje geven om onder die grens te komen.”
Bewustwording vergroten
Romazo ontplooit zelf ook allerhande initiatieven om zonwering te laten leven in de markt. “De architect is de eerste die we graag bewuster willen maken van het belang van zonwering. Daarom hebben we onlangs Nederlandse masterstudenten bouwkunde van de Technische Universiteit in Delft uitgedaagd om nieuwe, innovatieve zonweringsystemen te bedenken. Hier zijn maar liefst 70 ideeën uit voortgekomen. Natuurlijk zullen die lang niet allemaal haalbaar zijn, maar je zet zo wel de toekomstige generatie aan het denken.” Uiteindelijk heeft één van de ontwerpen van studenten van de TU Delft in de competitie voor de VELUX International Design Award de tweede prijs gewonnen. Straver vervolgt: “Ook hebben we onlangs een HR Zonweringlabel in het leven geroepen, in navolging van glas en cv-ketels. We hebben alle functionele vormen van zonwering in kaart gebracht en geïdentificeerd. Als ze voldoen aan bepaalde kwaliteitseisen van het SKG, krijgen ze een HR-label. Hiermee maken we de energiebesparende functie van zonwering voor iedereen inzichtelijk.”
Zonnige toekomst
Het verspreiden van de boodschap gaat langzaam maar gestaag. Straver is er dan ook van overtuigd dat zonwering uiteindelijk als functionele installatie deel zal uitmaken van ieder gebouwontwerp. “De aandacht voor energiebesparing en het binnenklimaat neemt hand over hand toe. Als je het gemak en de mogelijkheden van zonwering ziet om hieraan tegemoet te komen, is het slechts een kwestie van tijd voordat de markt overstag gaat.”
Dit artikel is eerder verschenen in het daglichtmagazine VELUX Highlights.